Temat: Rodzaje podmiotów w zdaniu (zapisz w zeszycie)
Data: 30.03.2020
Cel lekcji: Poznacie rodzaje podmiotów i nauczycie się je rozpoznawać w tekście. Będziecie potrafili wskazać jaką częścią mowy jest on wyrażony.
Zapiszcie do zeszytu:
Pomiot jest najczęściej wyrażony rzeczownikiem. Czasami funkcje podmiotu pełni inna część mowy: zaimek, liczebnik, przymiotnik, czasownik w formie bezokolicznika.
Rodzaje podmiotów:
- podmiot gramatyczny - wyrażony jest pojedynczym rzeczownikiem w mianowniku, np. Cesarz wydał okrutny wyrok.
- podmiot logiczny - wyrażony jest rzeczownikiem w dopełniaczu, najczęściej związany z orzeczeniem, w którym mowa jest o przybywaniu, ubywaniu lub braku czegoś, np. Jerzemu nie zabrakło odwagi.
- podmiot domyślny - nie jest wyrażany bezpośrednio jako osobny wyraz ale domyślamy się o kim lub o czym mówi orzeczenie, np. Poddał się woli cesarza. (kto?) on.
- podmiot szeregowy - funkcję podmiotu pełni jednocześnie kilka wyrazów współrzędnych względem siebie, np. Maćko i Zbyszko wyruszyli na Źmudź.
- podmiot zbiorowy - wyrażony rzeczownikiem w liczbie pojedynczej oznaczającym zbiorowość, jak klasa, armia, społeczeństwo, szlachta, np. Rycerstwo polskie i litewskie rozgromiło Krzyżaków pod Grunwaldem.
Uwaga!
Niektóre zdania nie zawierają podmiotu, tzn. nie mają wyrazu informującego o wykonawcy czynności i nie można się go domyślić na podstawie orzeczenia, np. Na czas przerwy semestralnej zawieszono zajęcia. (Nie wiadomo, kto zawiesił).
Takie zdania nazywamy zdaniami bezpodmiotowymi. Zazwyczaj zawierają wyrazy typu: trzeba, warto, należy, można oraz nieosobowe formy czasowników zakończone na -no, -to. Na wykresie zdanie bezpodmiotowe nie ma grupy podmiotu.
Zadanie
W poniższych zdaniach podkreśl pomioty, określ ich rodzaj i napisz jaką częścią mowy zostały wyrażone.
- Mickiewicz, Słowacki, Krasiński i Norwid to najważniejsi polscy twórcy epoki romantyzmu.
- Za tydzień wybieramy się na wycieczkę w góry.
- W sklepie nie było żadnych spodni.
4. Wszystkie zabytki otacza się staranną opieką konserwatorską.
Dla uczniów uczęszczających na dodatkowe zajęcia dodatkowe zdania.
1. Jerzy z włócznią pojawił się na wspaniałym rumaku.
2. Rozpaczała nad swoim losem.
3. Rycerz pocieszał dziewczynę.
Temat: Ćwiczenia w określaniu rodzajów podmiotu (zapisz w zeszycie)
Data: 30.03.2020
Zadania do samodzielnego wykonania. Wykonaj zadanie z załącznika nr 1 i prześlij e-mailem do 31.03.2020.
Powodzenia, Ewa - Wysocka - Bartniczuk